กฏหมายป้องกันอัคคีภัย

เหตุเพลิงไหม้ในประเทศไทย ไม่ใช่เพิงมี มันมีมานาน และมีมาอย่างสม่ำเสมอ บางทีก็รายวัน บางครั้งก็หลายเดือนจะมีสักที และบางทีก็ใช้เวลาหลายวันกว่าจะควบคุมเพลิงได้

ในบทความนี้ เราจะมาทำความรู้จักกฏหมายที่เกี่ยวข้องกับอัคคีภัยกันว่า มีกฏหมายของกระทรวงไหนบ้าง ที่พอจะพูดได้ว่า เป็นเจ้าภาพของการป้องกันและควบคุมอัคคีภัยจริงๆ

พระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ.2550

พรบ.ฉบับนี้ ไปยกเลิก พรบ.ป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน พ.ศ. 2522 และ พรบ.ป้องกันและระงับอัคคีภัย พ.ศ. 2542

โดยที่ อัคคีภัย ก็เป็นหนึ่งในหลายๆสาธารณะภัยที่เกิดขึ้นในบ้านเรา เช่น พายุ น้ำท่วม ปัญญหาคลาสสิคที่เกิดขึ้นอย่างสม่ำเสมอ โดยไม่มีท่าทีว่าจะได้รับการป้องกันอย่างจริงๆจัง นอกจาก แจกกระสอบทราย แจกข้าวกล่อง ทำข้าวผัดลุยน้ำไปแจก และช่วยเหลือคนที่ติดค้างตามบ้านเรือน ออกมาไม่ได้ หรือไม่ก็บริการรถทหารขนคนไปทำงาน ประมาณนี้

พรบ.ฉบับบนี้เนื้อหาเน้นไปที่หน่วยงานของรัฐ ที่จะทำหน้าที่ ที่ได้กล่าวไปแล้ว โดยมีหน่วยงานระดับจังหวัด อำเภอ ตำบล และหน่วยงานปกครองต่างๆ ที่เห็นคุ้นๆตาเวลามีเหตุสาธารณภัย พวกเขาก็จะไปปรากฏตัว ใส่เสื้อเหลืองข้างในเสื้อกั๊กดำข้างนอก ถ้าน้ำท่วม จะแค่ตาตุ่มก็จะใส่เสื้อชูชีพด้วย พวกเขานี่แหละกำลังทำงานกันอย่างขมีขมัน หน้าที่สำคัญก็เห็นจะมีตั้งแต่  ผู้บัญชาการ ผู้อำนวยการ ป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยแห่งชาติ ไล่ไปจนพวกอาสากู้ภัยทีทำงานหนักที่สุดจริงๆ บางคนเอาชีวิตเข้าแลกก็มีเป็นประจำ

พรบ.ฉบับนี้สามารถมีบทลงโทษเราๆท่านๆ ที่ไม่ให้ความร่วมมือเกะกะกีดขวางเวลาเขาจะเข้าระงับเหตุ สั่งอพยพแล้งดื้อดึง กีดขวางเป็นภาระอันตราย แบบนี้มีโทษจำคุก 3 เดือน ปรับไม่เกิน 2 หมื่นบาทกันเลยเชียว

พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522

ว่ากันที่จริงแล้ว ประเทศไทย มีพระราชบัญญัติควบคุมการก่อสร้างอาคาร มาตั้งแต่สมัยโบร่ำโบราญ

(1) พระราชบัญญัติควบคุมการก่อสร้างอาคาร พุทธศักราช 2479
(2) พระราชบัญญัติควบคุมการก่อสร้างอาคาร(ฉบับที่ 2) พ.ศ.2504
(3) ประกาศของคณะปฎิวัติฉบับที่ 192 ลงวันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ.2515
(4) พระราชบัญญัติควบคุมการก่อสร้างในเขตเพลิงไหม่พุทธศักราช 2476
(5) พระราชบัญญัติควบคุมการก่อสร้างในเขตเพลิงไหม้(ฉบับที่ 2) พ.ศ.2496

กฏหมายพวกนั้นถูกยกเลิกไปและแทนที่ด้วย พรบ.ควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 นั่นเอง

พรบ.ฉบับบนี้ มีการแก้ไขเพิ่มเติมหลายครั้ง  พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2535
พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2543) พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร ฉบับที่ 4 พ.ศ. 2550 เพื่อให้เกิดการบังคับใช้ที่มีประสิทธิภาพ ยืดหยุ่น ยวบยาบ มากขึ้นกระมัง

เนื้อหาของกฏหมายนี้ ก็ร่ายยาวไปตั้งแต่ ความหมายของคำว่า อาคาร อะไรบ้างที่เข้าข่าย จะได้ไม่เถียงกัน  ซึ่งหลังจากมีเหตุการณ์ไฟไหม้อาคารสูงบ่อยๆ ก็เพิ่มคำนิยาม อาคารสูงเข้าไป ว่าสูงแค่ไหนถึงต้องจัดเป็นอาคารสูงหรือไม่สูง เพราะพวกนี้มันเกี่ยวกับเงินๆทองๆทั้งนั้น ระบบน้ำดับเพลิงอะไรต่างๆ อันไหนเลี่ยงได้ก็จะมักเลี่ยงกัน รู้อีกทีก็ตอนมีเหตุ แล้วพบว่าไม่ได้ติดไอ้นั่นไม่ได้ทำไอ้นี่ คนที่ทำงานคนที่อยู่อาศัย ถ้าไม่ได้ใส่ใจก็มักจะได้เป็นผู้ประสบภัย ได้รับถุงยังชีพ ข้าวกล่องน้ำแพ็คกันไปตามระบอบ

อย่างที่กล่าวไปแล้ว พรบ.นี้เน้นหนักเรื่องระเบียบ การขออนุญาต ก่อสร้าง ต่อเติม รื้อถอนอาคาร โดยอำนาจในการอนุมัติ ไม่อนุมัติก็อยู่ที่หน่วยงานปกครองระดับต่างๆ จังหวัด อำเภอ เทศบาล ราคาก็น่าจะลดหลั่นกันไป (ค่าธรรมเนียม)  พรบ.ของกระทรวงมหาดไทยส่วนใหญ่จะมี คณะกรรมการแห่งชาติ มีหน้าที่ในการกำหนดกรอบ แค่กรอบค่าเบี้ยประชุมก็กินกันไม่หวาดไม่ไหว จะให้กำหนดอะไรละเอียดๆไม่ได้หรอก เอาแค่กรอบๆเกรียมก็พอ ที่เหลือก็ให้พวกหน่วยงานเขาไปออกเป็นประกาศบ้าง เป็นกฏกระทรวงอะไรพวกนั้นไป แบ่งๆกันกินแบ่งกันทำ พรบ.ฉบับนี้จึงเป็นจุดรวมของคำถาม เช่น มันถล่มได้ยังไง อนุมัติกันมาได้ยังไง สร้างผิดแบบได้ยังไง ตรวจผ่านได้ยังไง ล็อกประตูหนีไฟได้ยังไง พวกเราหลายๆคนก็เลยได้เป็นแค่ยูสเซอร์หรือผู้ประสบเหตุให้เขาเข้ามากู้ภัยไง

มีเหตุการณ์ไฟไหม้ที่จดจำกล่าวขานกันอยู่หลายวัน จนมีเสียงกระหึ่มสอบถามกันถึงมาตรฐานอาคาร ทางหนีไฟและระบบป้องกันอัคคีภัย คำถามเหล่านั้นถ้าตอบทุกคำถามและทำตามมาตรฐานทั้งหมดที่มีในกฏหมาย ทั้ง พรบ.และกฏกระทรวง คำสั่ง ประกาศ ก็มั่นใจได้ประมาณหนึ่งว่า คงไม่ตายกันมากมายขนาดนั้น

ไฟไหม้ในสถานประกอบกิจการ ก็คงไม่มีเหตุไหนจะได้รับการจดจำเท่า ไฟไหม้โรงงานตุ๊กตาเคเดอร์ ที่จังหวัดนครปฐม เหตุการณ์ครั้งนั้นเป็นจุดเริ่มต้นของการตื่นเต้นหลายๆเรื่อง

• คนไทยเลิกทะเลาะกัน หยุดปฎิวัติไปได้แป๊บเดียว หลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ พ.ศ. 2535 ก็ตามมาด้วยเหตุการณ์ไฟไหม้ที่เคเดอร์ 2536 กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม ก็ถูกตั้งขึ้นในปีเดียวกัน แต่ประเทศไทยในเวลานั้น ยังไม่มี พระราชบัญญัติอะไรที่เกี่ยวกับความปลอดภัยแรงงาน กฏหมายทั้งหมดเป็นแค่ ประกาศกระทรวงมหาดไทย ตามอำนาจของประกาศคณะปฎิวัติฉบับที่ 103 พ.ศ. 2503 ความปลอดภัย ไม่ใช่แค่เรื่องไฟฟืน ดึกดำบรรพ์เอามากๆ
• ต่อมาก็เกิด พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 เรื่องความปลอดภัยของผู้ใช้แรงงานถูกพูดถึงและคุ้มครองด้วยกฏหมายระดับพระราชบัญญัติที่ออกผ่านสภา

เทศกาลใหม่ก็เกิดขึ้น

ความตื่นตัวเรื่องความปลอดภัยในสถานประกอบกิจการเกิดขึ้นอย่างมากมายและรวดเร็ว กฎกระทรวง
กำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงานเกี่ยวกับการป้องกันและระงับอัคคีภัย พ.ศ. ๒๕๕๕ ส่งผลหลายด้านเลยทีเดียว

• มีข้อกำหนดชัดเจนในการฝึกอบรมการดับเพลิง การซ้อมดับเพลิงและการซ้อมหนีไฟ
• มีผู้ให้บริการดังกล่าวเกิดขึ้นมากมายที่ถูกอนุมัติขึ้นทะเบียนกับกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน

ซ้อมดับเพลิงและหนีไฟกันจริงหรือ

เหตุการณ์ไฟไหม้โรงงานที่จังหวัดสระบุรี มีผู้ติดอยู่ในอาคาร อพยพออกมาไม่ทัน เสียชีวิตนับสิบราย เกิดคำถามดังๆขึ้นมากมาย

• แผนฉุกเฉินมีประสิทธิภาพแค่ไหน
• ระบบเตือนภัยมีประสิทธิภาพแค่ไหน
• การซ้อมหนีไฟเคยเจอปัญหาพวกนั้นบ้างไหม

สรุป

กฏหมายและมาตรฐานต่างๆ หากไม่ได้รับการดำเนินการ ไม่มีการตรวจสอบ บังคับใช้ นำไปปฏิบัติจริงๆจังๆ ทำกันเป็นพิธีกรรม ก็ไม่ได้ช่วยอะไร

คนที่เข้าร่วมการฝึกซ้อม หากไม่ให้ความสนใจใส่ใจเรียนรู้ เมื่อเกิดเหตุขึ้น ก็ไม่ได้ช่วยอะไร ไฟไหม้ใช้เวลาเพียงแค่ 4 นาทีในการที่เปลวไฟเล็กๆจะลามขึ้นกำแพงและผนังเพดาน หากท่านคิดว่าเสียเวลานักในการเข้าเรียนรู้ ทีมกู้ภัยอาจจะต้องใช้เวลาหลายวันกว่าจะหาท่านเจอ